Δυσοίωνες προβλέψεις για την οικονομία και όχι μόνο...
http://www.youtube.com/watch?v=thctHwr5z4U&feature=player_embedded
Τρίτη 27 Απριλίου 2010
Ο Μίκης Θεοδωράκης σχολιάζει την επικαιρότητα.
Με τον κοινό νου που διαθέτω, δεν μπορώ να εξηγήσω και ακόμα περισσότερο να δικαιολογήσω την ταχύτητα με την οποία κατρακύλησε η χώρα μας από τα επίπεδα του 2009 σε τέτοιο σημείο, ώστε με το ΔΝΤ να απολέσουμε ένα μέρος της εθνικής μας κυριαρχίας και να τεθούμε σε καθεστώς κηδεμονίας.
Και είναι περίεργο ότι κανείς έως τώρα δεν ασχολήθηκε με το πιο απλό, δηλαδή την οικονομική μας διαδρομή με αριθμούς και στοιχεία από τότε έως τώρα, ώστε να καταλάβουμε κι εμείς οι αδαείς τους πραγματικούς λόγους αυτής της πρωτοφανούς και ιλιγγιώδους εξελίξεως, που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της εθνικής μας αυτοτέλειας και μαζί της τη διεθνή ταπείνωση.
Ακούω για το χρέος των 360 δισεκατομμυρίων, όμως συγχρόνως βλέπω ότι τα ίδια και μεγαλύτερα χρέη έχουν πολλές άλλες χώρες.
Άρα δεν μπορεί να είναι αυτή η βασική αιτία της κακοδαιμονίας.
Επίσης με προβληματίζει το στοιχείο της υπερβολής στα διεθνή χτυπήματα με στόχο την χώρα μας, μαζί με ένα τόσο καλά εναρμονισμένο συντονισμό εναντίον μιας ασήμαντης οικονομικά χώρας, που καταντά ύποπτος. Έτσι οδηγούμαι στο συμπέρασμα ότι κάποιοι μας ντρόπιασαν και μας φόβισαν, για να μας οδηγήσουν στο ΔΝΤ, που αποτελεί βασικό παράγοντα της επεκτατικής πολιτικής των ΗΠΑ και όλα τα άλλα περί ευρωπαϊκής αλληλεγγύης ήταν στάχτη στα μάτια μας, για να μη φανεί ότι πρόκειται για μια καθαρά αμερικανική πρωτοβουλία, για να μας ρίξει σε μια εν πολλοίς τεχνητή οικονομική κρίση, ώστε να φοβηθεί ο λαός μας, να φτωχύνει, να χάσει πολύτιμες κατακτήσεις και τέλος να γονατίσει, έχοντας δεχθεί να τον κυβερνούν ξένοι. Όμως γιατί; Για να εξυπηρετηθούν ποια σχέδια και ποιοι στόχοι;
Παρ’ ό,τι υπήρξα και παραμένω οπαδός της ελληνοτουρκικής φιλίας, εν τούτοις πρέπει να πω ότι με φοβίζει αυτή η αιφνίδια σύσφιξη των κυβερνητικών σχέσεων, οι επαφές υπουργών και άλλων παραγόντων, οι επισκέψεις στην Κύπρο και η έλευση του Ερντογκάν. Υποψιάζομαι ότι πίσω απ’ αυτά κρύβεται η αμερικανική πολιτική με τα ύποπτα σχέδιά της, που αφορούν τον γεωγραφικό μας χώρο, την ύπαρξη υποθαλάσσιων κοιτασμάτων, το καθεστώς της Κύπρου, το Αιγαίο, τους βόρειους γείτονές μας και την αλαζονική στάση της Τουρκίας, με μόνο εμπόδιο την καχυποψία και την εναντίωση του ελληνικού λαού.
Όλοι γύρω μας, ποιος λίγο ποιος πολύ, είναι δεμένοι στο άρμα των ΗΠΑ. Η μόνη παραφωνία εμείς, που από την επιβολή της Χούντας και την απώλεια του 40% της Κύπρου ως τους εναγκαλισμούς με τα Σκόπια και τους υπερεθνικιστές Αλβανούς, δεχόμαστε συνεχώς χτυπήματα δίχως να βάλουμε μυαλό.
Θα έπρεπε λοιπόν να καταργηθούμε ως λαός και αυτό ακριβώς γίνεται σήμερα. Καλώ τους οικονομολόγους, πολιτικούς, αναλυτές να με διαψεύσουν. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει άλλη λογικοφανής εξήγηση παρά το γεγονός ότι υπήρξε μια διεθνής συνωμοσία, στην οποία συμμετείχαν και οι Ευρωπαίοι φιλοαμερικανοί τύπου Μέρκελ, η ευρωπαϊκή Τράπεζα, ο διεθνής αντιδραστικός τύπος, που όλοι μαζί συνωμότησαν για το «μεγάλο κόλπο» της υποβάθμισης ενός ελεύθερου Λαού σε υποτελή. Τουλάχιστον εγώ δεν μπορώ να δώσω καμμία άλλη εξήγηση. Παραδέχομαι όμως ότι δεν διαθέτω ειδικές γνώσεις αλλά μιλώ βασισμένος στον κοινό νου. Ίσως και πολλοί άλλοι να σκέφτονται όπως εγώ κι αυτό ίσως το δούμε στις μέρες που θα ‘ρθουν.
Πάντως θα ήθελα να προετοιμάσω την κοινή γνώμη και να τονίσω ότι εάν η ανάλυσή μου είναι ορθή, τότε η οικονομική κρίση (που όπως είπα μας επεβλήθη) δεν είναι παρά μόνο το πρώτο πικρό ποτήρι στο λουκούλειο γεύμα που θα ακολουθήσει και που αυτή τη φορά θα αφορά ζωτικά και κρίσιμα εθνικά μας θέματα, που δεν θα ήθελα ούτε να φανταστώ πού θα μας οδηγήσουν.
Μακάρι να έχω άδικο.
Αθήνα, 27.4.2010
Μίκης Θεοδωράκης
Και είναι περίεργο ότι κανείς έως τώρα δεν ασχολήθηκε με το πιο απλό, δηλαδή την οικονομική μας διαδρομή με αριθμούς και στοιχεία από τότε έως τώρα, ώστε να καταλάβουμε κι εμείς οι αδαείς τους πραγματικούς λόγους αυτής της πρωτοφανούς και ιλιγγιώδους εξελίξεως, που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της εθνικής μας αυτοτέλειας και μαζί της τη διεθνή ταπείνωση.
Ακούω για το χρέος των 360 δισεκατομμυρίων, όμως συγχρόνως βλέπω ότι τα ίδια και μεγαλύτερα χρέη έχουν πολλές άλλες χώρες.
Άρα δεν μπορεί να είναι αυτή η βασική αιτία της κακοδαιμονίας.
Επίσης με προβληματίζει το στοιχείο της υπερβολής στα διεθνή χτυπήματα με στόχο την χώρα μας, μαζί με ένα τόσο καλά εναρμονισμένο συντονισμό εναντίον μιας ασήμαντης οικονομικά χώρας, που καταντά ύποπτος. Έτσι οδηγούμαι στο συμπέρασμα ότι κάποιοι μας ντρόπιασαν και μας φόβισαν, για να μας οδηγήσουν στο ΔΝΤ, που αποτελεί βασικό παράγοντα της επεκτατικής πολιτικής των ΗΠΑ και όλα τα άλλα περί ευρωπαϊκής αλληλεγγύης ήταν στάχτη στα μάτια μας, για να μη φανεί ότι πρόκειται για μια καθαρά αμερικανική πρωτοβουλία, για να μας ρίξει σε μια εν πολλοίς τεχνητή οικονομική κρίση, ώστε να φοβηθεί ο λαός μας, να φτωχύνει, να χάσει πολύτιμες κατακτήσεις και τέλος να γονατίσει, έχοντας δεχθεί να τον κυβερνούν ξένοι. Όμως γιατί; Για να εξυπηρετηθούν ποια σχέδια και ποιοι στόχοι;
Παρ’ ό,τι υπήρξα και παραμένω οπαδός της ελληνοτουρκικής φιλίας, εν τούτοις πρέπει να πω ότι με φοβίζει αυτή η αιφνίδια σύσφιξη των κυβερνητικών σχέσεων, οι επαφές υπουργών και άλλων παραγόντων, οι επισκέψεις στην Κύπρο και η έλευση του Ερντογκάν. Υποψιάζομαι ότι πίσω απ’ αυτά κρύβεται η αμερικανική πολιτική με τα ύποπτα σχέδιά της, που αφορούν τον γεωγραφικό μας χώρο, την ύπαρξη υποθαλάσσιων κοιτασμάτων, το καθεστώς της Κύπρου, το Αιγαίο, τους βόρειους γείτονές μας και την αλαζονική στάση της Τουρκίας, με μόνο εμπόδιο την καχυποψία και την εναντίωση του ελληνικού λαού.
Όλοι γύρω μας, ποιος λίγο ποιος πολύ, είναι δεμένοι στο άρμα των ΗΠΑ. Η μόνη παραφωνία εμείς, που από την επιβολή της Χούντας και την απώλεια του 40% της Κύπρου ως τους εναγκαλισμούς με τα Σκόπια και τους υπερεθνικιστές Αλβανούς, δεχόμαστε συνεχώς χτυπήματα δίχως να βάλουμε μυαλό.
Θα έπρεπε λοιπόν να καταργηθούμε ως λαός και αυτό ακριβώς γίνεται σήμερα. Καλώ τους οικονομολόγους, πολιτικούς, αναλυτές να με διαψεύσουν. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει άλλη λογικοφανής εξήγηση παρά το γεγονός ότι υπήρξε μια διεθνής συνωμοσία, στην οποία συμμετείχαν και οι Ευρωπαίοι φιλοαμερικανοί τύπου Μέρκελ, η ευρωπαϊκή Τράπεζα, ο διεθνής αντιδραστικός τύπος, που όλοι μαζί συνωμότησαν για το «μεγάλο κόλπο» της υποβάθμισης ενός ελεύθερου Λαού σε υποτελή. Τουλάχιστον εγώ δεν μπορώ να δώσω καμμία άλλη εξήγηση. Παραδέχομαι όμως ότι δεν διαθέτω ειδικές γνώσεις αλλά μιλώ βασισμένος στον κοινό νου. Ίσως και πολλοί άλλοι να σκέφτονται όπως εγώ κι αυτό ίσως το δούμε στις μέρες που θα ‘ρθουν.
Πάντως θα ήθελα να προετοιμάσω την κοινή γνώμη και να τονίσω ότι εάν η ανάλυσή μου είναι ορθή, τότε η οικονομική κρίση (που όπως είπα μας επεβλήθη) δεν είναι παρά μόνο το πρώτο πικρό ποτήρι στο λουκούλειο γεύμα που θα ακολουθήσει και που αυτή τη φορά θα αφορά ζωτικά και κρίσιμα εθνικά μας θέματα, που δεν θα ήθελα ούτε να φανταστώ πού θα μας οδηγήσουν.
Μακάρι να έχω άδικο.
Αθήνα, 27.4.2010
Μίκης Θεοδωράκης
Πέμπτη 22 Απριλίου 2010
"Ψυχή βαθιά"
Μια μελό ταινία για τον Εμφύλιο;
Τελικά, η αίσθηση που μένει από την ταινία του Βούλγαρη «Ψυχή βαθιά» είναι πως ο σκηνοθέτης στόχευσε μόνο στη συγκινησιακή φόρτιση των θεατών.
Ο κινηματογραφικός φακός του εστιάζει στα πρόσωπα των δυο αδελφών τονίζοντας επίμονα το νεαρό της ηλικίας και συνάμα την αθωότητα, είναι τα χωριατόπαιδα που η «μοίρα» τα ρίχνει τον ένα στη μεριά του κυβερνητικού στρατού και τον άλλο στην απέναντι πλευρά.
Η εξιστόρηση του Εμφύλιου όμως, είναι κάτι περισσότερο από ένα ανθρώπινο δράμα, επομένως, ο Βούλγαρης όφειλε να ξεπεράσει την εστίαση, από το καθαρά ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, στο γενικό, στην ουσία αυτής της εμφύλιας αντιπαράθεσης.
Θα μπορούσε κάλλιστα να μας δώσει εκτός από μια συγκινητική και ανθρώπινη ταινία (1) , μια ταινία πολιτικά δυνατή, έστω ένα πολιτικό δράμα, το ίδιο το θέμα, αλλά και η ιστορική γνώση (2) προσφερόταν στη συγκεκριμένη περίπτωση, για μια τέτοια δημιουργία.
[ (1) Ας συγκρίνουμε π.χ. με την ταινία «Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι» του Κεν Λόους.
Όπου πέρα από το συναισθηματικό μέρος της σύγκρουσης δύο αδερφών, μελών του IRA
( που ξαφνικά βρίσκονται σε αντιμαχόμενα στρατόπεδα, με φόντο την Ιρλανδία τη δεκαετία του '20, περίοδο της εξέγερσης ενάντια στη βρετανική κυριαρχία),
ο Λόους κατάφερε να δώσει και ένα αληθινό έργο τέχνης και ταυτόχρονα μια δυνατή πολιτική ταινία].
(2) Η ιστορική γνώση.
Ο Βούλγαρης δήλωσε πως διάβασε 600 βιβλία για να γνωρίσει την εποχή και να γυρίσει την ταινία.
Αυτό όμως καθόλου δεν επιβεβαιώνεται από την ταινία, αφού απουσίαζαν τα πολιτικά και ιστορικά στοιχεία, οι πολιτικές διεργασίες, οι αναφορές στις διεθνείς συγκυρίες και στα αίτια. Η ταινία δεν ασχολείται καθόλου με αυτά τα στοιχεία, τα απαραίτητα για την κατανόηση, αυτά που απαντούν στο ερώτημα «γιατί φτάσαμε στο Γράμμο και στο Βίτσι», επικεντρώνεται αποκλειστικά και μόνο στο ανθρώπινο δράμα.
Και τα ερωτήματα ενός «αφελούς» θεατή της ταινίας, για το
ποιες οι αιτίες, ποιος ο χαρακτήρας και ο σκοπός , ποια κοινωνικά συμφέροντα εκπροσωπούν οι αντιμαχόμενες πλευρές, γιατί πολεμούν, γιατί χύνεται αδελφικό αίμα, μένουν μετέωρα…
Μήπως πάλι, κύριος στόχος είναι να καταδείξει ότι ευθύνες για τον εμφύλιο είχαν και οι δύο πλευρές; Γενικά,
διαφαίνεται μια τάση του σκηνοθέτη να τοποθετεί εξ αρχής τα δύο στρατόπεδα σε κατάσταση «ισοτιμίας».
Μια τάση να εμφανίσει ως συνυπεύθυνους από τη μια,
- τον αγωνιζόμενο λαό που δε δέχτηκε να υποταχθεί στη νέα σκλαβιά,
και από την άλλη,
- τους εκμεταλλευτές του, που δεν ήθελαν ο λαός να χαράξει τη δική του πορεία, και γι’ αυτό τον ματοκύλισαν.
Αποκρύπτεται έτσι η ουσία, ότι δηλαδή οι αγωνιστές του ΔΣΕ έγραψαν αυτή την τρίχρονη εποποιία ψυχωμένοι από τη δύναμη της επαναστατικής τους ιδεολογίας, από το ιδανικό ενός καινούριου κόσμου, μιας ανώτερης ανθρώπινης κοινωνίας, χωρίς πολέμους, στερήσεις και εκμετάλλευση.
Ο λαϊκοδημοκρατικός πατριωτισμός ήταν η ιδεολογία του ΔΣΕ, με χαρακτήρα αντιιμπεριαλιστικό και διεθνιστικό και η πάλη τους ήταν για τη λαϊκή εξουσία.
Όσο για τα στρατιωτικοπολεμικά κατορθώματά τους, προκαλούν μέχρι σήμερα το θαυμασμό ακόμη και αντιπάλων, γιατί ήταν ένας αληθινός λαϊκός επαναστατικός στρατός, από τους πιο δυναμικούς στον κόσμο, με στρατιωτική και πολιτική εκπαίδευση. Τα βήματα των μαχητών του καθοδηγούσαν οι μεγάλες αγωνιστικές παρακαταθήκες που άφησε η ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση στη συνείδηση του λαού, μαζί και των νέων ακόμη και των ανήλικων, αφού κι αυτοί μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ ήταν αξεχώριστο κομμάτι του αγώνα «για μια ζωή ελεύθερη κι ωραία».
Ή μήπως στοχεύει ο Βούλγαρης σε μια λείανση των γεγονότων του Εμφύλιου, σε μια απόπειρα «συμφιλίωσης» των δυο πλευρών;;;
Μήπως και η ταινία του Βούλγαρη, όπως και το περιβόητο βιβλίο της ΣΤ΄Δημοτικού (που αποσύρθηκε τελικά κάτω από το βάρος των αντιδράσεων σχεδόν ολόκληρης της κοινωνίας) -
στοχεύουν στο ξαναγράψιμο της ιστορίας, στη λείανση, στο στρογγύλεμα των γεγονότων, στην εξίσωση θύματος και θύτη, σε τελευταία ανάλυση, με πρόσχημα την εθνική «συμφιλίωση»;
Λαμβάνοντας, μάλιστα υπόψη μας και τους φορείς οι οποίοι
χρηματοδότησαν την παραγωγή της ταινίας, μεταξύ αυτών αρκετά υπουργεία, η σκέψη μοιραία κατευθύνεται και εκεί…
Η συμφιλίωση όμως ποτέ δεν επιτυγχάνεται με την απόκρυψη ή με την παραποίηση της αλήθειας ή με την παρουσίαση του Εμφύλιου κάτω από ένα ουμανιστικό έστω πρίσμα και χωρίς άλλη εμβάθυνση στα γεγονότα που τον προκάλεσαν…
Κάποιες άλλες παρατηρήσεις και λάθη που εντοπίστηκαν.
- Οι τελευταίες, αποφασιστικές, μάχες του Εμφύλιου δεν δόθηκαν στο Γράμμο, όπως φάνηκε από την ταινία, αλλά στο Βίτσι.
- Και οι δυο πλευρές δεν έριχναν τις σφαίρες στο γάμο του Καραγκιόζη ούτε πάνω στο γλέντι, για τον απλό λόγο πως ήταν και δυσεύρετες και μαζί πολύτιμες.
- Ως μεταφορικά μέσα, μόνο μουλάρια χρησιμοποιούνταν , λόγω της ανθεκτικότητάς τους στις καιρικές συνθήκες και όχι τα συμπαθητικά γαϊδουράκια.
- Πολεμικές επιχειρήσεις γίνονταν από το Μάη έως τον Οκτώβρη, όχι τον υπόλοιπο καιρό, λόγω συνθηκών.
- Ήταν αδιανόητο σε αντιμαχόμενους να χρησιμοποιούν κοινή πηγή τροφοδοσίας νερού.
- Οι μαχητές του ΔΣΕ δεν μετάνιωσαν για τη συμμετοχή τους, ούτε τρελοί από τον πόνο ή τις τύψεις για το χαμό των συντρόφων τους παραδόθηκαν, όπως ο ήρωας της ταινίας, Ντούλας, σε μια από τις τελευταίες σκηνές.
[Ο οποίος υποτίθεται τρελαμένος από την εξόντωση όλης της ομάδας του από τα ναπάλμ παραδίδεται στον εχθρό. Έχει - δε - στο γιλέκο του κρατημένη μια σφαίρα, για τον ίδιο. Όταν παραδόθηκε στον αντίπαλο Τριαντάφυλλου, αυτός πήρε στα χέρια του τη σφαίρα, του έδωσε το πιστόλι του, στο οποίο ταίριαζε απόλυτα η σφαίρα του Ντούλα!!! και βγήκε έξω, αφήνοντάς τον να αυτοκτονήσει , χωρίς μάρτυρες....
- Ούτε νύξη επίσης πως αρκετοί από τους αντάρτες σ’ εκείνα τα μέρη μιλούσαν σλαβομακεδόνικα...
- Οι σκηνές της μάχης δεν είχαν κανένα ρεαλισμό.
Και όμως, οι αντιπολεμικές ταινίες βρίθουν από ωμές, ρεαλιστικές, σκηνές πολέμου. Η αίσθηση της βίας σ’ αυτή την περίπτωση μετριάζεται από το σκηνικό ή από την πλούσια εσωτερική ζωή των ηρώων.
Κλείνω με το σχόλιο κάποιου επώνυμου για την ταινία αυτή:
«Δεν περίμενα να δω μια ταινία όπου ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος θυμίζει επικίνδυνη κατασκήνωση»...
Τελικά, η αίσθηση που μένει από την ταινία του Βούλγαρη «Ψυχή βαθιά» είναι πως ο σκηνοθέτης στόχευσε μόνο στη συγκινησιακή φόρτιση των θεατών.
Ο κινηματογραφικός φακός του εστιάζει στα πρόσωπα των δυο αδελφών τονίζοντας επίμονα το νεαρό της ηλικίας και συνάμα την αθωότητα, είναι τα χωριατόπαιδα που η «μοίρα» τα ρίχνει τον ένα στη μεριά του κυβερνητικού στρατού και τον άλλο στην απέναντι πλευρά.
Η εξιστόρηση του Εμφύλιου όμως, είναι κάτι περισσότερο από ένα ανθρώπινο δράμα, επομένως, ο Βούλγαρης όφειλε να ξεπεράσει την εστίαση, από το καθαρά ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, στο γενικό, στην ουσία αυτής της εμφύλιας αντιπαράθεσης.
Θα μπορούσε κάλλιστα να μας δώσει εκτός από μια συγκινητική και ανθρώπινη ταινία (1) , μια ταινία πολιτικά δυνατή, έστω ένα πολιτικό δράμα, το ίδιο το θέμα, αλλά και η ιστορική γνώση (2) προσφερόταν στη συγκεκριμένη περίπτωση, για μια τέτοια δημιουργία.
[ (1) Ας συγκρίνουμε π.χ. με την ταινία «Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι» του Κεν Λόους.
Όπου πέρα από το συναισθηματικό μέρος της σύγκρουσης δύο αδερφών, μελών του IRA
( που ξαφνικά βρίσκονται σε αντιμαχόμενα στρατόπεδα, με φόντο την Ιρλανδία τη δεκαετία του '20, περίοδο της εξέγερσης ενάντια στη βρετανική κυριαρχία),
ο Λόους κατάφερε να δώσει και ένα αληθινό έργο τέχνης και ταυτόχρονα μια δυνατή πολιτική ταινία].
(2) Η ιστορική γνώση.
Ο Βούλγαρης δήλωσε πως διάβασε 600 βιβλία για να γνωρίσει την εποχή και να γυρίσει την ταινία.
Αυτό όμως καθόλου δεν επιβεβαιώνεται από την ταινία, αφού απουσίαζαν τα πολιτικά και ιστορικά στοιχεία, οι πολιτικές διεργασίες, οι αναφορές στις διεθνείς συγκυρίες και στα αίτια. Η ταινία δεν ασχολείται καθόλου με αυτά τα στοιχεία, τα απαραίτητα για την κατανόηση, αυτά που απαντούν στο ερώτημα «γιατί φτάσαμε στο Γράμμο και στο Βίτσι», επικεντρώνεται αποκλειστικά και μόνο στο ανθρώπινο δράμα.
Και τα ερωτήματα ενός «αφελούς» θεατή της ταινίας, για το
ποιες οι αιτίες, ποιος ο χαρακτήρας και ο σκοπός , ποια κοινωνικά συμφέροντα εκπροσωπούν οι αντιμαχόμενες πλευρές, γιατί πολεμούν, γιατί χύνεται αδελφικό αίμα, μένουν μετέωρα…
Μήπως πάλι, κύριος στόχος είναι να καταδείξει ότι ευθύνες για τον εμφύλιο είχαν και οι δύο πλευρές; Γενικά,
διαφαίνεται μια τάση του σκηνοθέτη να τοποθετεί εξ αρχής τα δύο στρατόπεδα σε κατάσταση «ισοτιμίας».
Μια τάση να εμφανίσει ως συνυπεύθυνους από τη μια,
- τον αγωνιζόμενο λαό που δε δέχτηκε να υποταχθεί στη νέα σκλαβιά,
και από την άλλη,
- τους εκμεταλλευτές του, που δεν ήθελαν ο λαός να χαράξει τη δική του πορεία, και γι’ αυτό τον ματοκύλισαν.
Αποκρύπτεται έτσι η ουσία, ότι δηλαδή οι αγωνιστές του ΔΣΕ έγραψαν αυτή την τρίχρονη εποποιία ψυχωμένοι από τη δύναμη της επαναστατικής τους ιδεολογίας, από το ιδανικό ενός καινούριου κόσμου, μιας ανώτερης ανθρώπινης κοινωνίας, χωρίς πολέμους, στερήσεις και εκμετάλλευση.
Ο λαϊκοδημοκρατικός πατριωτισμός ήταν η ιδεολογία του ΔΣΕ, με χαρακτήρα αντιιμπεριαλιστικό και διεθνιστικό και η πάλη τους ήταν για τη λαϊκή εξουσία.
Όσο για τα στρατιωτικοπολεμικά κατορθώματά τους, προκαλούν μέχρι σήμερα το θαυμασμό ακόμη και αντιπάλων, γιατί ήταν ένας αληθινός λαϊκός επαναστατικός στρατός, από τους πιο δυναμικούς στον κόσμο, με στρατιωτική και πολιτική εκπαίδευση. Τα βήματα των μαχητών του καθοδηγούσαν οι μεγάλες αγωνιστικές παρακαταθήκες που άφησε η ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση στη συνείδηση του λαού, μαζί και των νέων ακόμη και των ανήλικων, αφού κι αυτοί μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ ήταν αξεχώριστο κομμάτι του αγώνα «για μια ζωή ελεύθερη κι ωραία».
Ή μήπως στοχεύει ο Βούλγαρης σε μια λείανση των γεγονότων του Εμφύλιου, σε μια απόπειρα «συμφιλίωσης» των δυο πλευρών;;;
Μήπως και η ταινία του Βούλγαρη, όπως και το περιβόητο βιβλίο της ΣΤ΄Δημοτικού (που αποσύρθηκε τελικά κάτω από το βάρος των αντιδράσεων σχεδόν ολόκληρης της κοινωνίας) -
στοχεύουν στο ξαναγράψιμο της ιστορίας, στη λείανση, στο στρογγύλεμα των γεγονότων, στην εξίσωση θύματος και θύτη, σε τελευταία ανάλυση, με πρόσχημα την εθνική «συμφιλίωση»;
Λαμβάνοντας, μάλιστα υπόψη μας και τους φορείς οι οποίοι
χρηματοδότησαν την παραγωγή της ταινίας, μεταξύ αυτών αρκετά υπουργεία, η σκέψη μοιραία κατευθύνεται και εκεί…
Η συμφιλίωση όμως ποτέ δεν επιτυγχάνεται με την απόκρυψη ή με την παραποίηση της αλήθειας ή με την παρουσίαση του Εμφύλιου κάτω από ένα ουμανιστικό έστω πρίσμα και χωρίς άλλη εμβάθυνση στα γεγονότα που τον προκάλεσαν…
Κάποιες άλλες παρατηρήσεις και λάθη που εντοπίστηκαν.
- Οι τελευταίες, αποφασιστικές, μάχες του Εμφύλιου δεν δόθηκαν στο Γράμμο, όπως φάνηκε από την ταινία, αλλά στο Βίτσι.
- Και οι δυο πλευρές δεν έριχναν τις σφαίρες στο γάμο του Καραγκιόζη ούτε πάνω στο γλέντι, για τον απλό λόγο πως ήταν και δυσεύρετες και μαζί πολύτιμες.
- Ως μεταφορικά μέσα, μόνο μουλάρια χρησιμοποιούνταν , λόγω της ανθεκτικότητάς τους στις καιρικές συνθήκες και όχι τα συμπαθητικά γαϊδουράκια.
- Πολεμικές επιχειρήσεις γίνονταν από το Μάη έως τον Οκτώβρη, όχι τον υπόλοιπο καιρό, λόγω συνθηκών.
- Ήταν αδιανόητο σε αντιμαχόμενους να χρησιμοποιούν κοινή πηγή τροφοδοσίας νερού.
- Οι μαχητές του ΔΣΕ δεν μετάνιωσαν για τη συμμετοχή τους, ούτε τρελοί από τον πόνο ή τις τύψεις για το χαμό των συντρόφων τους παραδόθηκαν, όπως ο ήρωας της ταινίας, Ντούλας, σε μια από τις τελευταίες σκηνές.
[Ο οποίος υποτίθεται τρελαμένος από την εξόντωση όλης της ομάδας του από τα ναπάλμ παραδίδεται στον εχθρό. Έχει - δε - στο γιλέκο του κρατημένη μια σφαίρα, για τον ίδιο. Όταν παραδόθηκε στον αντίπαλο Τριαντάφυλλου, αυτός πήρε στα χέρια του τη σφαίρα, του έδωσε το πιστόλι του, στο οποίο ταίριαζε απόλυτα η σφαίρα του Ντούλα!!! και βγήκε έξω, αφήνοντάς τον να αυτοκτονήσει , χωρίς μάρτυρες....
- Ούτε νύξη επίσης πως αρκετοί από τους αντάρτες σ’ εκείνα τα μέρη μιλούσαν σλαβομακεδόνικα...
- Οι σκηνές της μάχης δεν είχαν κανένα ρεαλισμό.
Και όμως, οι αντιπολεμικές ταινίες βρίθουν από ωμές, ρεαλιστικές, σκηνές πολέμου. Η αίσθηση της βίας σ’ αυτή την περίπτωση μετριάζεται από το σκηνικό ή από την πλούσια εσωτερική ζωή των ηρώων.
Κλείνω με το σχόλιο κάποιου επώνυμου για την ταινία αυτή:
«Δεν περίμενα να δω μια ταινία όπου ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος θυμίζει επικίνδυνη κατασκήνωση»...
Ελγίνεια και οικονομική κρίση.
Πλάκα - πλάκα, προτάθηκε και αυτό...
Τα περίφημα Ελγίνεια κοστολογούνται περίπου στα 40 δις ευρώ.
Δεν μας τα επιστρέφουν που δεν μας τα επιστρέφουν οι Άγγλοι.
Να τα κάναμε άραγε τράμπα με το χρέος της χώρας;;;
Και όταν με το καλό έρθουν καλύτερες μέρες (λέμε τώρα) νατα ξαναζητήσουμε πίσω;
Μόνο που θα τρίζουν τα κόκαλα του Μακρυγιάννη, ο οποίος απευθυνόμενος στους απλοϊκούς στρατιώτες του, τότε που ήταν έτοιμοι να πουλήσουν όσο όσο κάτι αρχαία που είχαν βρει, ύψωσε αγανακτισμένος τη φωνή :
"...και γι' αυτά πολεμήσαμε, ρεεεεεεεεεεεεεεεεε" ...
Τρίτη 16 Φεβρουαρίου 2010
Άρης Σαν
Γεννήθηκε στην Καλαμάτα το 1941 και το πραγματικό του όνομα ήταν Αριστείδης Σεϊσανάς.
Από την παιδική σχεδόν ηλικία του, κατάφερε να διακριθεί σε διαγωνισμό νέων ταλέντων και, στα 14 του, πήρε ως βραβείο μια ηλεκτρική κιθάρα, με την οποία ξεκινά να τραγουδά και να παίζει σε ταβέρνες της Αθήνας.
Έπαιζε μάλιστα με έναν ξεχωριστό τρόπο: τη χρησιμοποιούσε σαν μπουζούκι
δημιουργώντας ένα προσωπικό στυλ και ήχο, συνδυάζοντας στοιχεία ροκ, φλαμέγκο, κλασσικά και ελληνικά λαϊκά.
Το 1956 εμφανίστηκε στην κινηματογραφική ταινία "Οι τρακαδόροι της Αθήνας" με πρωταγωνιστή τον Κώστα Χατζηχρήστο.
Πρώτο του τραγούδι το "Οχτώ χτυπάει το ρολόϊ" με μουσική του Α. Τριανταφυλλίδη και στίχους του Κώστα Κοφινιώτη. Κυκλοφόρησε το 1957 από την ODEON.
Το ευρύτερο κοινό τον γνώρισε από τις εμφανίσεις του σε κέντρα διασκέδασης μαζί με την Μπέμπα Κυριακίδου.
Στο Ισραήλ
Σε μια περιοδεία του στην Τουρκία έτυχε να γνωρίσει μια όμορφη Ισραηλίτισσα, γνωριμία η οποία ίσως έγινε αιτία να φύγει και ο ίδιος για το Ισραήλ, το 1958. Μετά από τις πρώτες δυσκολίες στη χώρα αυτή, κατάφερε να βρει δουλειά στο κέντρο διασκέδασης «Αριάννα» όπου παιζόταν Ελληνική μουσική και τραγούδια.
Αν και απ’ ό,τι φαίνεται, η ελληνική μουσική και τα τραγούδια ήταν ήδη αγαπητά στο Ισραήλ και λόγω των Ελλήνων Εβραίων οι οποίοι όταν πια εγκαταστάθηκαν εκεί, έφεραν μαζί τους τον ελληνικό τρόπο διασκέδασης, η συμβολή του Άρη Σαν πρέπει να ήταν μεγάλη στη διάδοσή τους στη χώρα αυτή.
Στην «Αριάννα» είχαν εμφανιστεί και πιο παλιά πολλοί γνωστοί Έλληνες καλλιτέχνες, ανάμεσά τους και ο Λουκάς Νταράλας, αλλά πάντα ήταν κατάμεστο και από προσωπικότητες της ντόπιας πολιτικής ζωής και από οικονομικούς παράγοντες σημαντικούς.
Ο Άρης Σαν είχε γίνει επίσημα πια Ισραηλινός υπήκοος.
Τραγούδησε όχι μόνο στα ελληνικά, αλλά και στα αγγλικά, ιταλικά, ισπανικά και εβραϊκά, πολλά τραγούδια. Επίσης, ηχογράφησε και δικά του τραγούδια, αλλά και γνωστές ελληνικές επιτυχίες σε άλλες γλώσσες (γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, ισπανικά, τουρκικά, αραβικά).
Το τραγούδι του "Boom Pam" έκανε τεράστια επιτυχία και ήταν ο πρώτος Ισραηλινός τραγουδιστής που έχει πουλήσει πάνω από εκατό χιλιάδες αντίτυπα. Εμφανίστηκε και σε πολλές ισραηλινές ταινίες.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα συνεργάστηκε και με το ντουέτο Καζαντζίδη - Μαρινέλλας.
Το διάστημα αυτό, είχε δημιουργήσει και δικό του μαγαζί, στη Χάϊφα, με το όνομα «Ζορμπάς».
Έγραψε και αρκετά Ισραηλινά τραγούδια που έγιναν μεγάλες επιτυχίες.
Εμφανίστηκε αρκετές φορές και ενώπιον των στρατιωτών, ακόμη και στην πρώτη γραμμή, αφιλοκερδώς, όπως έκαναν και κάνουν πολλοί Ισραηλινοί καλλιτέχνες.
Στην Αμερική
Το 1969 έφυγε από το Ισραήλ για τη Νέα Υόρκη.
Άνοιξε το "Σιρόκκο" ένα κέντρο με Ελληνική μουσική, αλλά πάντα με Ισραηλινή υποστήριξη. Είχε μεγάλη επιτυχία και ο κόσμος καθόταν ώρες στην ουρά μέσα στο κρύο γιά να μπει. Σε λίγο καιρό εμφανίστηκε και στο Carnegie Hall (την πιο διάσημη αίθουσα σε όλες τις ΗΠΑ και τον Καναδά τότε). Πολλοί "σταρ" του Χόλλυγουντ σύχναζαν στο κέντρο του (με πλέον σημαντικότερους από αυτούς τον Άντονι Κουίν, τον Τέλυ Σαβάλας, τον Χάρυ Μπελαφόντε) και μιά εποχή τραγουδούσε εκεί και ο Στέλιος Καζαντζίδης (με τον οποίο ήταν πολύ φίλος).
Λέγεται ότι ήταν από τους πιό καλοντυμένους άντρες της Νέας Υόρκης.
Στην Αμερική ηχογράφησε γνωστά ελληνικά τραγούδια με δική του ορχήστρα.
Δεκαοκτώ από αυτά περιλαμβάνονται στο CD με τίτλο «Άρης Σαν».
«Το φλιτζάνι» σε στίχους και μουσική δική του,
«Φατμέ» του Σπύρου Περιστέρη,
«Μια Τσιγγάνα» του Γιώργου Μουζάκη,
«Ζαφείρα» του Άκη Σμυρναίου,
«Ζιγκουάλα» του Στέλιου Καζαντζίδη, κ.ά.
Δυστυχώς η συνέχεια είναι τραγική.
Με τέτοιο ακροατήριο και τόσο μεγάλη οικονομική επιτυχία, το μαγαζί του προσέλκυσε τη μαφία, με επικεφαλής τον Joseph Gallo, ένα διάσημο μαφιόζο με τον οποίο φυσικά έγινε φίλος. Αυτό έφερε και τα ναρκωτικά στη ζωή του.
Κάποια νύχτα, η αστυνομία επέδραμε στο κλαμπ και άρπαξε τους ανδρες του Gallo, καθώς και μία σημαντική ποσότητα ναρκωτικών. Ο Αρης Σαν επίσης συνελήφθη και οι ανακριτές του FBI ζήτησαν να καταθέσει εναντίον του Gallo και των ανδρών του, αλλά αυτός αρνήθηκε. Καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση. Μετά από δύο χρόνια φυλακή ήταν ένας σπασμένος άνθρωπος. Άνοιξε πολλές επιχειρήσεις, αλλά αυτές απέτυχαν και έκλεισαν. Είχε πολλά χρέη στη μαφία, η οποία τον κυνηγούσε με απειλές επειδή δεν μπορούσε να πληρώσει, ενώ παράλληλα το FBI τον κατηγόρουσε σαν πράκτορα!
Εφυγε κρυφά και πήγε στην Ουγγαρία, στη Βουδαπέστη συγκεκριμένα, όπου βρήκε δουλειά στο club «Καζαμπλάνκα» του Ισραηλινού Yossi Spielmann.
Φαινόταν η τύχη να του γύρισε πάλι πρόσωπο, αλλά στη συνέχεια δέχθηκε επίθεση από κακοποιούς με αποτέλεσμα και τα δυό του χέρια σπασμένα.
Η υγεία του κατέρρευσε και και πέθανε λίγες μέρες αργότερα στο νοσοκομείο, σε ηλικία 52 ετών, το 1994.
Με δική του απόφαση αποτεφρώθηκε και τα λείψανά του θάφτηκαν στο Flushing νεκροταφείο στη Νέα Υόρκη (δίπλα στον τάφο του διάσημου Λούις Άρμστρονγκ).
Έμεινε στην ιστορία για το παίξιμό του στην κιθάρα, αυτό το κοφτό, απομίμηση ήχου μπουζουκιού, για τη μελιστάλακτη φωνή του και για την ικανότητά του να διασκεδάζει τους θαμώνες όλων των φυλών σε Live πίστες.
Έπαιζε πλαισιωμένος με καταπληκτικούς μουσικούς και είχε την άνεση να διασκευάζει τα τραγούδια του σε διαφορετικό στυλ κάθε φορά.
Η δισκογραφία του είναι πολύ περιορισμένη για την Ελλάδα.
Μόνο η εταιρεία "Καθρέπτης" του Μωϋσή Άσερ του έχει βγάλει ένα ομότιτλο αφιέρωμα, αλλά στο Ισραήλ υπάρχουν αρκετές συλλογές χωρισμένες σε Ελληνικά, Ισπανικά και Εβραϊκά τραγούδια.
************************************************************
Τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν από τις συζητήσεις στο ρεμπέτικο φόρουμ με προσθήκη κάποιων νεότερων πληροφοριών που αφορούν στο τέλος της ζωής του.
Από την παιδική σχεδόν ηλικία του, κατάφερε να διακριθεί σε διαγωνισμό νέων ταλέντων και, στα 14 του, πήρε ως βραβείο μια ηλεκτρική κιθάρα, με την οποία ξεκινά να τραγουδά και να παίζει σε ταβέρνες της Αθήνας.
Έπαιζε μάλιστα με έναν ξεχωριστό τρόπο: τη χρησιμοποιούσε σαν μπουζούκι
δημιουργώντας ένα προσωπικό στυλ και ήχο, συνδυάζοντας στοιχεία ροκ, φλαμέγκο, κλασσικά και ελληνικά λαϊκά.
Το 1956 εμφανίστηκε στην κινηματογραφική ταινία "Οι τρακαδόροι της Αθήνας" με πρωταγωνιστή τον Κώστα Χατζηχρήστο.
Πρώτο του τραγούδι το "Οχτώ χτυπάει το ρολόϊ" με μουσική του Α. Τριανταφυλλίδη και στίχους του Κώστα Κοφινιώτη. Κυκλοφόρησε το 1957 από την ODEON.
Το ευρύτερο κοινό τον γνώρισε από τις εμφανίσεις του σε κέντρα διασκέδασης μαζί με την Μπέμπα Κυριακίδου.
Στο Ισραήλ
Σε μια περιοδεία του στην Τουρκία έτυχε να γνωρίσει μια όμορφη Ισραηλίτισσα, γνωριμία η οποία ίσως έγινε αιτία να φύγει και ο ίδιος για το Ισραήλ, το 1958. Μετά από τις πρώτες δυσκολίες στη χώρα αυτή, κατάφερε να βρει δουλειά στο κέντρο διασκέδασης «Αριάννα» όπου παιζόταν Ελληνική μουσική και τραγούδια.
Αν και απ’ ό,τι φαίνεται, η ελληνική μουσική και τα τραγούδια ήταν ήδη αγαπητά στο Ισραήλ και λόγω των Ελλήνων Εβραίων οι οποίοι όταν πια εγκαταστάθηκαν εκεί, έφεραν μαζί τους τον ελληνικό τρόπο διασκέδασης, η συμβολή του Άρη Σαν πρέπει να ήταν μεγάλη στη διάδοσή τους στη χώρα αυτή.
Στην «Αριάννα» είχαν εμφανιστεί και πιο παλιά πολλοί γνωστοί Έλληνες καλλιτέχνες, ανάμεσά τους και ο Λουκάς Νταράλας, αλλά πάντα ήταν κατάμεστο και από προσωπικότητες της ντόπιας πολιτικής ζωής και από οικονομικούς παράγοντες σημαντικούς.
Ο Άρης Σαν είχε γίνει επίσημα πια Ισραηλινός υπήκοος.
Τραγούδησε όχι μόνο στα ελληνικά, αλλά και στα αγγλικά, ιταλικά, ισπανικά και εβραϊκά, πολλά τραγούδια. Επίσης, ηχογράφησε και δικά του τραγούδια, αλλά και γνωστές ελληνικές επιτυχίες σε άλλες γλώσσες (γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, ισπανικά, τουρκικά, αραβικά).
Το τραγούδι του "Boom Pam" έκανε τεράστια επιτυχία και ήταν ο πρώτος Ισραηλινός τραγουδιστής που έχει πουλήσει πάνω από εκατό χιλιάδες αντίτυπα. Εμφανίστηκε και σε πολλές ισραηλινές ταινίες.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα συνεργάστηκε και με το ντουέτο Καζαντζίδη - Μαρινέλλας.
Το διάστημα αυτό, είχε δημιουργήσει και δικό του μαγαζί, στη Χάϊφα, με το όνομα «Ζορμπάς».
Έγραψε και αρκετά Ισραηλινά τραγούδια που έγιναν μεγάλες επιτυχίες.
Εμφανίστηκε αρκετές φορές και ενώπιον των στρατιωτών, ακόμη και στην πρώτη γραμμή, αφιλοκερδώς, όπως έκαναν και κάνουν πολλοί Ισραηλινοί καλλιτέχνες.
Στην Αμερική
Το 1969 έφυγε από το Ισραήλ για τη Νέα Υόρκη.
Άνοιξε το "Σιρόκκο" ένα κέντρο με Ελληνική μουσική, αλλά πάντα με Ισραηλινή υποστήριξη. Είχε μεγάλη επιτυχία και ο κόσμος καθόταν ώρες στην ουρά μέσα στο κρύο γιά να μπει. Σε λίγο καιρό εμφανίστηκε και στο Carnegie Hall (την πιο διάσημη αίθουσα σε όλες τις ΗΠΑ και τον Καναδά τότε). Πολλοί "σταρ" του Χόλλυγουντ σύχναζαν στο κέντρο του (με πλέον σημαντικότερους από αυτούς τον Άντονι Κουίν, τον Τέλυ Σαβάλας, τον Χάρυ Μπελαφόντε) και μιά εποχή τραγουδούσε εκεί και ο Στέλιος Καζαντζίδης (με τον οποίο ήταν πολύ φίλος).
Λέγεται ότι ήταν από τους πιό καλοντυμένους άντρες της Νέας Υόρκης.
Στην Αμερική ηχογράφησε γνωστά ελληνικά τραγούδια με δική του ορχήστρα.
Δεκαοκτώ από αυτά περιλαμβάνονται στο CD με τίτλο «Άρης Σαν».
«Το φλιτζάνι» σε στίχους και μουσική δική του,
«Φατμέ» του Σπύρου Περιστέρη,
«Μια Τσιγγάνα» του Γιώργου Μουζάκη,
«Ζαφείρα» του Άκη Σμυρναίου,
«Ζιγκουάλα» του Στέλιου Καζαντζίδη, κ.ά.
Δυστυχώς η συνέχεια είναι τραγική.
Με τέτοιο ακροατήριο και τόσο μεγάλη οικονομική επιτυχία, το μαγαζί του προσέλκυσε τη μαφία, με επικεφαλής τον Joseph Gallo, ένα διάσημο μαφιόζο με τον οποίο φυσικά έγινε φίλος. Αυτό έφερε και τα ναρκωτικά στη ζωή του.
Κάποια νύχτα, η αστυνομία επέδραμε στο κλαμπ και άρπαξε τους ανδρες του Gallo, καθώς και μία σημαντική ποσότητα ναρκωτικών. Ο Αρης Σαν επίσης συνελήφθη και οι ανακριτές του FBI ζήτησαν να καταθέσει εναντίον του Gallo και των ανδρών του, αλλά αυτός αρνήθηκε. Καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση. Μετά από δύο χρόνια φυλακή ήταν ένας σπασμένος άνθρωπος. Άνοιξε πολλές επιχειρήσεις, αλλά αυτές απέτυχαν και έκλεισαν. Είχε πολλά χρέη στη μαφία, η οποία τον κυνηγούσε με απειλές επειδή δεν μπορούσε να πληρώσει, ενώ παράλληλα το FBI τον κατηγόρουσε σαν πράκτορα!
Εφυγε κρυφά και πήγε στην Ουγγαρία, στη Βουδαπέστη συγκεκριμένα, όπου βρήκε δουλειά στο club «Καζαμπλάνκα» του Ισραηλινού Yossi Spielmann.
Φαινόταν η τύχη να του γύρισε πάλι πρόσωπο, αλλά στη συνέχεια δέχθηκε επίθεση από κακοποιούς με αποτέλεσμα και τα δυό του χέρια σπασμένα.
Η υγεία του κατέρρευσε και και πέθανε λίγες μέρες αργότερα στο νοσοκομείο, σε ηλικία 52 ετών, το 1994.
Με δική του απόφαση αποτεφρώθηκε και τα λείψανά του θάφτηκαν στο Flushing νεκροταφείο στη Νέα Υόρκη (δίπλα στον τάφο του διάσημου Λούις Άρμστρονγκ).
Έμεινε στην ιστορία για το παίξιμό του στην κιθάρα, αυτό το κοφτό, απομίμηση ήχου μπουζουκιού, για τη μελιστάλακτη φωνή του και για την ικανότητά του να διασκεδάζει τους θαμώνες όλων των φυλών σε Live πίστες.
Έπαιζε πλαισιωμένος με καταπληκτικούς μουσικούς και είχε την άνεση να διασκευάζει τα τραγούδια του σε διαφορετικό στυλ κάθε φορά.
Η δισκογραφία του είναι πολύ περιορισμένη για την Ελλάδα.
Μόνο η εταιρεία "Καθρέπτης" του Μωϋσή Άσερ του έχει βγάλει ένα ομότιτλο αφιέρωμα, αλλά στο Ισραήλ υπάρχουν αρκετές συλλογές χωρισμένες σε Ελληνικά, Ισπανικά και Εβραϊκά τραγούδια.
************************************************************
Τα στοιχεία συγκεντρώθηκαν από τις συζητήσεις στο ρεμπέτικο φόρουμ με προσθήκη κάποιων νεότερων πληροφοριών που αφορούν στο τέλος της ζωής του.
Σάββατο 6 Φεβρουαρίου 2010
Αναβάθμιση ρεμπέτικου φόρουμ !
Αναβαθμισμένο, άψογο, το Ρεμπέτικο Φόρουμ, ανοίγεται στους διαδικτυακούς ορίζοντες !!!
Καλές αναγνώσεις και πολλοί, εποικοδομητικοί, διάλογοι να το αρμενίζουν σε απάνεμα, γαλήνια, νερά !!!
http://rembetiko.gr/forums/index.php
Καλές αναγνώσεις και πολλοί, εποικοδομητικοί, διάλογοι να το αρμενίζουν σε απάνεμα, γαλήνια, νερά !!!
http://rembetiko.gr/forums/index.php
Παρασκευή 5 Φεβρουαρίου 2010
Ρεμπέτικο και περιθώριο
Από πολλούς ερευνητές και σε πολλές αναφορές σχετικά με το κομμάτι αυτό του αστικού / λαϊκού μας τραγουδιού που ονομάζουμε ρεμπέτικο, διαπιστώνουμε πως επιχειρείται μια ταύτισή του γενικά και αόριστα με την έννοια «περιθώριο» και πως αποδίδεται τόσο στους δημιουργούς του, όσο και στον κόσμο που εκφράστηκε μέσα απ΄αυτό, ο όρος «περιθωριακός».
Μια ανάλυση των όρων «περιθώριο» και «περιθωριακός» παράλληλα με μια αναφορά στο κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής κατά την οποία εμφανίστηκε το λαϊκό μας τραγούδι, δείχνει πόσο θολά και ευμετάβλητα ανάλογα με τις εποχές είναι τα όρια ανάμεσα στη «νομιμότητα» - όπως αυτή οριοθετείται κάθε φορά από την εκάστοτε κυρίαρχη τάξη - και στην «ανταρσία». Μια οριοθέτηση της όποιας «αποκλίνουσας» ή «ανομικής» συμπεριφοράς, η οποία όμως ποτέ δεν συνδέθηκε και με την ανίχνευση των βαθύτερων κοινωνικών αιτίων που την υποκινούν.
«Περιθώριο» και «περιθωριακός»
Οι έννοιες «περιθώριο» και «περιθωριακός» επινοήθηκαν κατά την εποχή της ύστερης βιομηχανικής κοινωνίας, για να αποδώσουν τα κοινωνικά προβλήματα που είχε δημιουργήσει παντού η βιομηχανική ανάπτυξη, από το 19ο αιώνα.
1. Σύμφωνα με τη θεωρία για την Εκτροπή (Deviance) περιθωριακό είναι εκείνο το άτομο το οποίο εθελοντικά εγκαταλείπει την κοινωνία - στην οποία ζει, μαζί και τους θεσμούς της - και επιλέγει να ζήσει με εναλλακτικές αξίες.
2. Ή, με οικονομικούς όρους, το ανθρώπινο εκείνο σύνολο το οποίο συνειδητά ή ασυνείδητα αρνείται τη συμμετοχή του σε οποιασδήποτε μορφής παραγωγική διαδικασία, άρα επιβιώνει παρασιτικά.
3. Ως περιθωριακές χαρακτηρίστηκαν επίσης κοινωνικές ομάδες, οι οποίες – έστω και αν είχαν ενταχθεί με μια οποιαδήποτε μορφής οικονομική σχέση στις παραγωγικές διαδικασίες – αμφισβήτησαν την κυρίαρχη ιδεολογία και αρνήθηκαν για ένα διάστημα την ένταξη και συμμόρφωσή τους με τις επιταγές της.
Οι ομάδες αυτές περιορίστηκαν όμως μόνο στην αμφισβήτηση της κυρίαρχης ιδεολογίας, αδυνατώντας να εκφράσουν αν όχι μια δική τους ιδεολογία (εξάλλου, η ιδεολογία είναι ή ταξική ή σοσιαλιστική), έστω μια δική τους θέση, και έτσι παρέμειναν μόνο στην άρνηση.
Τέτοια φαινόμενα υπήρξαν στην Ευρώπη από τις αρχές ήδη του 19ου αιώνα, όπως του Προυντόν, του Μπακούνιν και Κροπότκιν, των Χίπις ή τα κινήματα των αναρχικών φοιτητών στη Γαλλία και Γερμανία.
Γενικά, τα κινήματα αυτά ξεκινώντας από την άρνηση και αμφισβήτηση κάθε μορφής οργανωμένου κράτους, αναγκάστηκαν σταδιακά να επανενταχθούν στην παραγωγική διαδικασία, ενώ λόγω γηγενών αδυναμιών τους, η επίδραση που άσκησαν ή ασκούν έως σήμερα είναι μηδαμινή.
Ανάλογα κινήματα στην ελληνική πραγματικότητα δεν υπήρξαν.
Για να έλθουμε στο βασικό μας θέμα, αν δηλαδή υπήρξαν περιθωριακά (με τις ισχύουσες έννοιες) πληθυσμιακά τμήματα στην Ελλάδα από το 19ο αιώνα, εποχή δημιουργίας του νεοελληνικού κράτους και ανάπτυξης του αστικού λαϊκού τραγουδιού, χρήσιμη είναι μια γενική εικόνα της κοινωνικής και οικονομικο – πολιτικής ζωής της εποχής εκείνης.
Η Ελλάδα κατά το 19ο αιώνα
Το καθεστώς βίας που είχε επιβάλλει η Οθωμανική Αυτοκρατορία σε όλους τους υπηκόους της, με απαγχονισμούς, παλουκώματα, δημόσια μαστιγώματα, εξευτελισμούς και ταπεινώσεις και μάλιστα για ασήμαντες αφορμές - με απώτερο στόχο τη διατήρηση της δεσποτικής, αυταρχικής και καταπιεστικής εξουσίας των Οθωμανών – δημιούργησε έντονες αντιδράσεις.
Η κυριότερη ήταν το φαινόμενο της ληστείας, γνωστό όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά σε ολόκληρη τη Βαλκανική.
Ληστές, κλέφτες, χαϊντούκοι, μπαντίδοι, νταήδες και λοιποί έπαιρναν τα βουνά, αλλά και το νόμο στα χέρια τους, και ζωσμένοι με κουμπούρια, πιστόλες, δίκοπα και κάμες έρχονταν αντιμέτωποι με την οθωμανική «νομιμότητα», απένειμαν δικαιοσύνη εκτελώντας Τούρκους αξιωματούχους και ντόπιους συνεργάτες τους, φρόντιζαν για την απελευθέρωση των κρατουμένων και για την επιβίωση ολόκληρων πληθυσμιακών ομάδων.
Επειδή όμως δεν είχε διαμορφωθεί ακόμα κράτος με μηχανισμούς και θεσμούς που να διέπουν την «ορθή» συμπεριφορά στην κοινωνία, κανείς δεν διανοήθηκε να χαρακτηρίσει «περιθωριακούς» τους τότε ληστές.
Αντίθετα απ’ ό,τι θα περιμέναμε με τα σημερινά δεδομένα, η (κοινωνική) ληστεία θεωρήθηκε μια απόλυτα φυσιολογική έκφραση της κοινωνικής ζωής και οι φορείς της απολάμβαναν της επιδοκιμασίας όλης της κοινωνίας, και εκείνη την εποχή, αλλά και μεταγενέστερα.
Τραγούδι που εξυμνεί τη δράση των κλεφτών:
«Να’ μουν το Μάη μπιστικός, τον Αύγουστο δραγάτης,
και στην καρδιά του χειμωνιού να’ μουνα κρασοπούλος.
Μα πλιο καλά’ ταν να ‘ μουνα αρματωλός και κλέφτης.
Αρματωλός μες στα βουνά, και κλέφτης μες στους κάμπους∙
να χα τα βράχια αδέλφια μου, τα δέντρα συγγενάδια,
να με κοιμάν οι πέρδικες, να με ξυπνάν τ' αηδόνια,
και στην κορφή της Λιάκουρας να κάνω το σταυρό μου,
να τρώγω τούρκικα κορμιά, σκλάβο να μη με λένε…
Ο πλούσιος έχει τα φλουριά, έχει ο φτωχός τα γλέντια,
'Αλλοι παινάνε τον πασά και άλλοι το βεζίρη,
μα ‘ γω παινάω το σπαθί το τουρκοματωμένο,
το ‘χει καμάρι η λεβεντιά, κι ο κλέφτης περηφάνεια…
Τ' αντρειωμένου τ' άρματα δεν πρέπει να πουλιώνται,
μον' πρέπει τους στην εκκλησιά κ' εκεί να λειτουργιώνται,
πρέπει να κρέμονται ψηλά σ' αραχνιασμένο πύργο,
να τρώει η σκουριά το σίδερο κ' η γη τον αντρειωμένο».
Η κοινωνική αποδοχή αυτών των ομάδων (κλεφτών, χαϊντούκων κ.λπ.) που επιλέγουν τη ρήξη με την εξουσία και την αντιπαράθεση ενός τρόπου ζωής κόντρα σ’αυτήν, συνεχίστηκε και σε όλη τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα κατά της οθωμανικής εξουσίας.
[Ανάλογα φαινόμενα εκδήλωσης συμπάθειας προς τους κοινωνικά αδύναμους ή έστω «διαφορετικούς από το μέσο όρο» ανθρώπους και απουσία χαρακτηρισμών μειωτικών γι’ αυτούς παρατηρούμε γενικότερα και στην Ευρώπη, και κατά το 18ο και κατά το 19ο αιώνα, όπου και εκεί δεν έχει προλάβει ακόμα κανένας κρατικός μηχανισμός να χαράξει εκείνες τις διαχωριστικές γραμμές που αφορούν στην ορθότητα ή όχι της ανθρώπινης συμπεριφοράς. (1)].
Απόλυτη κοινωνική αποδοχή έχουν και οι κλεφταρματολοί του ελλαδικού χώρου στη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα κατά της οθωμανικής εξουσίας και των ντόπιων συνεργατών της, εξάλλου, η κοινωνική ληστεία την περίοδο αυτή ήταν μια εντελώς φυσιολογική έκφραση του κοινωνικού βίου, και μάλιστα δεν ερχόταν σε ρήξη με τις παραδοσιακές ελληνικές κοινωνικές δομές.
Αντιστροφή των εννοιών έχουμε στην εποχή της Βαυαροκρατίας, όπου στιγματίζονται τώρα πια ως ληστές (2) και καταδιώκονται οι κλεφταρματολοί που αντιτάχτηκαν πριν στην οθωμανική εξουσία και τώρα στη δημιουργία ενός κράτους:
- κάτω από ξένη κηδεμονία, οικοδομημένου σε θεσμούς έξω από την ελληνική πραγματικότητα,
- που διατηρούσε τα προνόμια των κοτσαμπάσηδων, άρα άφηνε άλυτο το πρόβλημα της γης,
- που απέκλειε από το στρατό και τη διοίκηση παντελώς τους Έλληνες αντικαθιστώντας τους από Βαυαρούς
- που δημιουργούσε έτσι μια στρατιά ξεριζωμένων πρώην μικροϊδιοκτητών γης εξαναγκάζοντάς τους σε μια περιπλάνηση αρχικά στα βουνά («ιππότες των ορέων») και κατόπιν στις πόλεις προς αναζήτηση καλύτερης μοίρας.
Και είναι ακριβώς η δημιουργία αυτού του κράτους με τα δεκανίκια, του ανάλγητου απέναντι στα τρομακτικά προβλήματα του Έλληνα πολίτη, που πρώτο οριοθετεί τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη «νομιμότητα» και στην «ανταρσία» με παράλογο, εξωπραγματικό τρόπο, εναρμονισμένου όμως απόλυτα με τα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης.
Οι ιδιαίτερες αυτές ιστορικές συγκυρίες στη χώρα μας, αλλά και το πέρασμα από τη φεουδαρχία στον πρώιμο καπιταλισμό που συντελέστηκε σε παγκόσμιο επίπεδο αυτή την εποχή, είχε ως συνέπεια το ξερίζωμα των φτωχών αγροτών από τα χωριά και τη βίαιη εγκατάστασή τους στα αστικά κέντρα. Θα αναγκαστούν, βέβαια, σε μόνιμη εγκατάσταση εκεί, για να ελέγχονται πιο αποτελεσματικά, για να καταστέλλεται κάθε πιθανή «παρεκτροπή» τους, για να υποτάσσονται εύκολα στην αναγκαιότητα μιας σταθερής και κακοπληρωμένης εργασίας και στη - συχνά - μακρά αναμονή γι’ αυτήν.
Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η χωρίς όρια εξαθλίωσή τους.
Η βίαιη και συχνά αναίτια σκληρή αντιμετώπισή τους από την επίσημη πολιτεία δημιούργησε απέχθεια και περιφρόνηση προς κάθε είδους εξουσία, είτε αυτή ήταν ο στρατός είτε η αστυνομία.
Τα αισθήματά τους αυτά αποτυπώθηκαν σε πολλά δίστιχα, τα οποία αποτέλεσαν και την πρώτη ύλη για πολλά μεταγενέστερα τραγούδια:
«…Τούτοι οι μπάτσοι που’ρθαν τώρα
τι γυρεύουν τέτοιαν ώρα;…»
(Ανώνυμου)
« …Φάγαμε ξύλο άθεο, μον’ πως δεν μας σκοτώσαν
και όλους από τέσσερα χρονάκια μας φορτώσαν…»
(«Κουβέντες στη φυλακή», Τούντα).
Οι συλλήψεις και ο εγκλεισμός σε μια φυλακή ήταν η απάντηση της επίσημης πολιτείας στην οποιουδήποτε είδους παρεκτροπή των εξαθλιωμένων.
Από την επαιτεία, τις μικροκλοπές και λεηλασίες - υπαγορευμένες από το σκληρό αγώνα της επιβίωσης - μέχρι και την αντιδικία με τις επίσημες αρχές.
Ενδεικτική η περίπτωση του γνωστού μας:
«Αντιλαλούν οι φυλακές
τ’ Ανάπλι κι ο Νιτσικαλές…».
Πρόκειται για ένα τραγούδι – μοιρολόι για το Μανιάτη Γιώργη Δικαιόπουλο.
Η ιστορία ξεκίνησε από μια λεκτική αντιδικία του Γιώργη με έναν αστυνομικό, ακολούθησε χειροδικία… στοιχειοθετήθηκε η κατηγορία και φυλακίστηκε στην ντάπια του Ιτς Καλέ που λειτουργούσε ως φυλακή.
Η μπέσα που αναπτυσσόταν μεταξύ των κρατουμένων και κύρια η αίσθηση της αδικίας λειτούργησαν αποτελεσματικά βοηθώντας το Γιώργη να αποδράσει. Φυγόδικος και κυνηγημένος συνελήφθη αυτή τη φορά για «εγκλήματα ταξικής φύσης», οδηγήθηκε πάλι στη φυλακή, απέδρασε και πάλι με τη βοήθεια των υπόλοιπων κρατούμενων, για να συλληφθεί και να καρατομηθεί τελικά στις 17-6-1887 στην Καλαμάτα. (3)
Ανιχνεύοντας την οποιασδήποτε μορφής «αποκλίνουσα» ή «ανομική» συμπεριφορά ενός ανθρώπινου συνόλου, οφείλουμε παράλληλα να εξετάζουμε αν πρόκειται για υποκειμενική ενσυνείδητη επιλογή ή αν υπάρχουν βαθύτερα κοινωνικά αίτια που την υποκινούν.
Είναι η επιτακτική ανάγκη για επιβίωση, η οποία - όταν δεν επιτυγχάνεται με νόμιμα μέσα - εξωθεί στην παρανομία, στην κλοπή, στη λεηλασία ή στο έγκλημα ή είναι ο άνθρωπος από τη φύση του απειθάρχητος, ένας πρωτόγονος που ξεσκίζει το κοινωνικό συμβόλαιο και το αντικαθιστά με δικούς του, άγραφους, κανόνες;
Οι ανειδίκευτοι προλετάριοι που μετακινήθηκαν ακούσια στις πόλεις κατά το 19ο αιώνα, στον αγώνα τους για επιβίωση, αναπόδραστα θα είχαν στιγμιαία περάσματα από το χώρο της παρανομίας. Και η επίσημη πολιτεία, αντί για επίλυση των προβλημάτων τους, με το στιγματισμό τους και την εφαρμογή κατασταλτικών μέτρων επιδείνωσε την κατάστασή τους.
Μια κοινωνία η οποία εξοντώνει φυσικά και ηθικά τον απειθάρχητο στις τυπικές κοινωνικές συμβατικότητες και στην υποκρισία του συστήματος, ενώ - από την άλλη πλευρά - σφυρηλατεί δεσμά για τον αδύναμο και το μικρό, αφήνοντας ανενόχλητο το μεγάλο και δυνατό, προκαλεί φαινόμενα έντονης αντίδρασης, τα οποία φτάνουν ως τα όρια της ανταρσίας.
Νταήδες στη Σμύρνη και στην Κων/πολη από τα μέσα του 19ου αιώνα έχοντας βιώσει την κοινωνική αδικία δημιουργούν έναν δικό τους αντικόσμο, όπου ισχύουν οι δικοί τους άγραφοι νόμοι. Αποστολή τους η απονομή δικαιοσύνης απέναντι σε κάθε αδύναμο, τον οποίο και υπερασπίζονται με πάθος και πολλές φορές με κίνδυνο της ζωής τους.
Η επιβλητική τους παρουσία, ο οπλισμός τους, αλλά και ο φόβος αναμέτρησης μαζί τους έχει περάσει σε πολλά δίστιχα και πρώιμα ρεμπέτικα τραγούδια.
«…Ποιος ασίκης, ποιος λεβέντης στο παζάρι περπατεί
με κουμπούρια δυο στη μέση, με γαρύφαλλο στ’ αυτί;
Κανταρτζή – Γιάννης γυρίζει μες στο Φραγκομαχαλά
Οι ζαπτιέδες τόνε βλέπουν, τρέμουνε, δεν του μιλάν…».
«…Είμαι νταής σ’ ούλη τη Σμύρνη ξακουστός
κι απ’ το ζωνάρι μου ποτές δε λείπει η κάμα
κι αν λάχει και κανείς με λοξοδεί,
στον άλλο κόσμο τόνε στέλνω «εν τω άμα.
Είμαι νταής κι άμα χορεύω το χασάπικο,
μπάλο, καρσιλαμά για τσιφτετέλι,
με το γλυκό του Γιοβανάκη το βιολί
ούλη η Σμύρνη να με καμαρώνει θέλει…»
Την εποχή της Αντιβασιλείας και της κυβέρνησης αργότερα του Όθωνα κάνουν την εμφάνισή τους και οι κουτσαβάκηδες στην Αθήνα.
Είναι και αυτοί εσωτερικοί μετανάστες, μερικοί μάλιστα απ’ αυτούς παλιοί αγωνιστές του ’21, οπλοφορούν. Ρίχνονται κι αυτοί στο σκληρό αγώνα της επιβίωσης και μην μπορώντας να ανταποκριθούν, περιφέρονται τον περισσότερο καιρό άσκοπα και προκλητικά.
Η επίσημη πολιτεία αδιαφορεί για την περίπτωσή τους, ενώ ένα μεγάλο μέρος τους θα «αξιοποιηθεί» από τους πολιτικάντηδες της εποχής άλλοτε για την πολιτική καταπίεση των ψηφοφόρων τους και άλλοτε ως σωματοφύλακες ή ακόμα και κομματάρχες.
Με τη δύναμη αυτή που θα αποκτήσουν, η συνοικία του Ψυρρή όπου κυρίως κατοικούσαν θα μεταβληθεί σε πεδίο μάχης, με τον Μπαϊρακτάρη να προσπαθεί με το βούρδουλα και με το δημόσιο εξευτελισμό τους να τους αντιμετωπίσει.
Το λαϊκό τραγούδι εξιστορεί τα πάθη τους:
«Μια ξυλιά με το καμτσίκι
είν’ αιώνιο ρεζιλίκι…»
«…Κι ο Μπαϊρακτάρης ο σκληρός δεν σήκωνε ζορλίκι
έκοβε στους μάγκες το ένα το μανίκι
η μαγκιά τους έφευγε και το νταηλίκι…»
Το 1922, με τη Μικρασιατική καταστροφή, ένα πλήθος ανθρώπων θα εγκατασταθεί κυρίως στο λεκανοπέδιο της Αττικής. Σμυρνιοί και Κωνσταντινουπολίτες θα μεταφέρουν τα ήθη και τα τραγούδια τους και θα συνθέσουν και καινούρια, τα οποία θα διαδοθούν πιο εύκολα βοηθούμενα από την εφεύρεση του γραμμοφώνου και από την ανάπτυξη της ελληνικής δισκογραφίας.
Μια νέα κοινωνία ανθρώπων θα προκύψει, τα ίδια και ίσως πιο σκληρά προβλήματα επιβίωσης θα αντιμετωπίσουν.
Απόρροια των νέων αδιεξόδων, που θα εμφανιστούν, θα είναι και η αύξηση των τεκέδων, συνεπακόλουθα και της χρήσης ευφραντικών ουσιών.
Η επίσημη πολιτεία – ακολουθώντας και πάλι την τακτική του στρουθοκαμηλισμού – θα μιλήσει και πάλι περιφρονητικά για «περιθώριο» και «περιθωριακές» ομάδες ανθρώπων. (4)
Καμιά κοινωνία δεν έχει τόσο συμπαγή χαρακτήρα με δοσμένους κανόνες και αξίες΄ αντίθετα, περιέχει πολλές πληθυσμιακές ομάδες με τις δικές τους αξίες που αντιλαμβάνονται διαφορετικά την «ορθή» συμπεριφορά.
Έτσι, σ’ αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει συναίνεση ή γενικός κανόνας για το τι αποτελεί λάθος ή εκτροπή.
Ο ιστορικός ή ο κοινωνιολόγος μελετά εκείνες τις δραστηριότητες που άλλοι (τα κυρίαρχα στρώματα και οι θεσμοί της κοινωνίας) έχουν κατονομάσει ως εκτρεπόμενες της ορθής συμπεριφοράς.
Επομένως, η έννοια «περιθώριο» και «περιθωριακός» δεν μπορούν να εξεταστούν χωρίς την έννοια ενός Κράτους και των μηχανισμών του, βάσει των οποίων ορίζεται η «ορθή συμπεριφορά» και ταυτόχρονα ελέγχονται οι ατομικές και συλλογικές δραστηριότητες για τη διατήρηση της κοινωνικής τάξης.
Οι κοινωνίες των ελίτ κάθε φορά οριοθετούν αυθαίρετα τα σύνορα ανάμεσα στη «φυσιολογική» και στην «παθολογική» συμπεριφορά απορρίπτοντας ό,τι ξεφεύγει από το «μέσο όρο». Η οποιαδήποτε παραβατικότητα μάλιστα λειτουργεί ως ένα είδος «αποδιοπομπαίου τράγου» που επιτρέπει την ενδυνάμωση ενός κυρίαρχου μοντέλου «φυσιολογικότητας», απόλυτα εναρμονισμένου με τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης.
Υπομνήματα:
(1) Οι Hugo, Balzac και Thomas Hardy παρουσίασαν τους κοινωνικά αδύναμους της εποχής τους με έκδηλη συμπάθεια και κατανόηση, ενώ - για παράδειγμα - ένας σύγχρονος Γιάννης Αγιάννης θα χαρακτηριζόταν όχι μόνο «περιθωριακός», αλλά και σαν ένα επικίνδυνο στοιχείο για την κοινωνική συνοχή, ίσως και τρομοκράτης!
(2) το καθεστώς της αντιβασιλείας επικήρυξε το 1834 ως «ληστές» ακόμα και τον Πλαπούτα και τον Κολοκοτρώνη και αργότερα τους φυλάκισε και τους δίκασε ως εγκληματίες κατά του καθεστώτος…
(3)Το τραγούδι αυτό της φυλακής, όπως και πολλά άλλα θα πάρει την οριστική του μορφή το 1913 από το Μάρκο Βαμβακάρη, έστω και με λαθεμένη αναφορά στους τόπους φυλακής, μια και το Μπούρτζι δεν λειτούργησε ως φυλακή, εκτός από 2 – 3 φορές και αυτές επί τουρκοκρατίας.
Έτσι κι αλλιώς, είχαμε την εποχή του Μάρκου νέες κρατικές φυλακές στο Γεντί – Κουλέ της Θεσσαλονίκης.
(4) Το θέμα της χρήσης «ουσιών» και η σύνδεσή τους με το ρεμπέτικο τραγούδι πρέπει να απασχολήσει χωριστά την έρευνα.
Μια ανάλυση των όρων «περιθώριο» και «περιθωριακός» παράλληλα με μια αναφορά στο κοινωνικοοικονομικό και πολιτικό πλαίσιο της εποχής κατά την οποία εμφανίστηκε το λαϊκό μας τραγούδι, δείχνει πόσο θολά και ευμετάβλητα ανάλογα με τις εποχές είναι τα όρια ανάμεσα στη «νομιμότητα» - όπως αυτή οριοθετείται κάθε φορά από την εκάστοτε κυρίαρχη τάξη - και στην «ανταρσία». Μια οριοθέτηση της όποιας «αποκλίνουσας» ή «ανομικής» συμπεριφοράς, η οποία όμως ποτέ δεν συνδέθηκε και με την ανίχνευση των βαθύτερων κοινωνικών αιτίων που την υποκινούν.
«Περιθώριο» και «περιθωριακός»
Οι έννοιες «περιθώριο» και «περιθωριακός» επινοήθηκαν κατά την εποχή της ύστερης βιομηχανικής κοινωνίας, για να αποδώσουν τα κοινωνικά προβλήματα που είχε δημιουργήσει παντού η βιομηχανική ανάπτυξη, από το 19ο αιώνα.
1. Σύμφωνα με τη θεωρία για την Εκτροπή (Deviance) περιθωριακό είναι εκείνο το άτομο το οποίο εθελοντικά εγκαταλείπει την κοινωνία - στην οποία ζει, μαζί και τους θεσμούς της - και επιλέγει να ζήσει με εναλλακτικές αξίες.
2. Ή, με οικονομικούς όρους, το ανθρώπινο εκείνο σύνολο το οποίο συνειδητά ή ασυνείδητα αρνείται τη συμμετοχή του σε οποιασδήποτε μορφής παραγωγική διαδικασία, άρα επιβιώνει παρασιτικά.
3. Ως περιθωριακές χαρακτηρίστηκαν επίσης κοινωνικές ομάδες, οι οποίες – έστω και αν είχαν ενταχθεί με μια οποιαδήποτε μορφής οικονομική σχέση στις παραγωγικές διαδικασίες – αμφισβήτησαν την κυρίαρχη ιδεολογία και αρνήθηκαν για ένα διάστημα την ένταξη και συμμόρφωσή τους με τις επιταγές της.
Οι ομάδες αυτές περιορίστηκαν όμως μόνο στην αμφισβήτηση της κυρίαρχης ιδεολογίας, αδυνατώντας να εκφράσουν αν όχι μια δική τους ιδεολογία (εξάλλου, η ιδεολογία είναι ή ταξική ή σοσιαλιστική), έστω μια δική τους θέση, και έτσι παρέμειναν μόνο στην άρνηση.
Τέτοια φαινόμενα υπήρξαν στην Ευρώπη από τις αρχές ήδη του 19ου αιώνα, όπως του Προυντόν, του Μπακούνιν και Κροπότκιν, των Χίπις ή τα κινήματα των αναρχικών φοιτητών στη Γαλλία και Γερμανία.
Γενικά, τα κινήματα αυτά ξεκινώντας από την άρνηση και αμφισβήτηση κάθε μορφής οργανωμένου κράτους, αναγκάστηκαν σταδιακά να επανενταχθούν στην παραγωγική διαδικασία, ενώ λόγω γηγενών αδυναμιών τους, η επίδραση που άσκησαν ή ασκούν έως σήμερα είναι μηδαμινή.
Ανάλογα κινήματα στην ελληνική πραγματικότητα δεν υπήρξαν.
Για να έλθουμε στο βασικό μας θέμα, αν δηλαδή υπήρξαν περιθωριακά (με τις ισχύουσες έννοιες) πληθυσμιακά τμήματα στην Ελλάδα από το 19ο αιώνα, εποχή δημιουργίας του νεοελληνικού κράτους και ανάπτυξης του αστικού λαϊκού τραγουδιού, χρήσιμη είναι μια γενική εικόνα της κοινωνικής και οικονομικο – πολιτικής ζωής της εποχής εκείνης.
Η Ελλάδα κατά το 19ο αιώνα
Το καθεστώς βίας που είχε επιβάλλει η Οθωμανική Αυτοκρατορία σε όλους τους υπηκόους της, με απαγχονισμούς, παλουκώματα, δημόσια μαστιγώματα, εξευτελισμούς και ταπεινώσεις και μάλιστα για ασήμαντες αφορμές - με απώτερο στόχο τη διατήρηση της δεσποτικής, αυταρχικής και καταπιεστικής εξουσίας των Οθωμανών – δημιούργησε έντονες αντιδράσεις.
Η κυριότερη ήταν το φαινόμενο της ληστείας, γνωστό όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά σε ολόκληρη τη Βαλκανική.
Ληστές, κλέφτες, χαϊντούκοι, μπαντίδοι, νταήδες και λοιποί έπαιρναν τα βουνά, αλλά και το νόμο στα χέρια τους, και ζωσμένοι με κουμπούρια, πιστόλες, δίκοπα και κάμες έρχονταν αντιμέτωποι με την οθωμανική «νομιμότητα», απένειμαν δικαιοσύνη εκτελώντας Τούρκους αξιωματούχους και ντόπιους συνεργάτες τους, φρόντιζαν για την απελευθέρωση των κρατουμένων και για την επιβίωση ολόκληρων πληθυσμιακών ομάδων.
Επειδή όμως δεν είχε διαμορφωθεί ακόμα κράτος με μηχανισμούς και θεσμούς που να διέπουν την «ορθή» συμπεριφορά στην κοινωνία, κανείς δεν διανοήθηκε να χαρακτηρίσει «περιθωριακούς» τους τότε ληστές.
Αντίθετα απ’ ό,τι θα περιμέναμε με τα σημερινά δεδομένα, η (κοινωνική) ληστεία θεωρήθηκε μια απόλυτα φυσιολογική έκφραση της κοινωνικής ζωής και οι φορείς της απολάμβαναν της επιδοκιμασίας όλης της κοινωνίας, και εκείνη την εποχή, αλλά και μεταγενέστερα.
Τραγούδι που εξυμνεί τη δράση των κλεφτών:
«Να’ μουν το Μάη μπιστικός, τον Αύγουστο δραγάτης,
και στην καρδιά του χειμωνιού να’ μουνα κρασοπούλος.
Μα πλιο καλά’ ταν να ‘ μουνα αρματωλός και κλέφτης.
Αρματωλός μες στα βουνά, και κλέφτης μες στους κάμπους∙
να χα τα βράχια αδέλφια μου, τα δέντρα συγγενάδια,
να με κοιμάν οι πέρδικες, να με ξυπνάν τ' αηδόνια,
και στην κορφή της Λιάκουρας να κάνω το σταυρό μου,
να τρώγω τούρκικα κορμιά, σκλάβο να μη με λένε…
Ο πλούσιος έχει τα φλουριά, έχει ο φτωχός τα γλέντια,
'Αλλοι παινάνε τον πασά και άλλοι το βεζίρη,
μα ‘ γω παινάω το σπαθί το τουρκοματωμένο,
το ‘χει καμάρι η λεβεντιά, κι ο κλέφτης περηφάνεια…
Τ' αντρειωμένου τ' άρματα δεν πρέπει να πουλιώνται,
μον' πρέπει τους στην εκκλησιά κ' εκεί να λειτουργιώνται,
πρέπει να κρέμονται ψηλά σ' αραχνιασμένο πύργο,
να τρώει η σκουριά το σίδερο κ' η γη τον αντρειωμένο».
Η κοινωνική αποδοχή αυτών των ομάδων (κλεφτών, χαϊντούκων κ.λπ.) που επιλέγουν τη ρήξη με την εξουσία και την αντιπαράθεση ενός τρόπου ζωής κόντρα σ’αυτήν, συνεχίστηκε και σε όλη τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα κατά της οθωμανικής εξουσίας.
[Ανάλογα φαινόμενα εκδήλωσης συμπάθειας προς τους κοινωνικά αδύναμους ή έστω «διαφορετικούς από το μέσο όρο» ανθρώπους και απουσία χαρακτηρισμών μειωτικών γι’ αυτούς παρατηρούμε γενικότερα και στην Ευρώπη, και κατά το 18ο και κατά το 19ο αιώνα, όπου και εκεί δεν έχει προλάβει ακόμα κανένας κρατικός μηχανισμός να χαράξει εκείνες τις διαχωριστικές γραμμές που αφορούν στην ορθότητα ή όχι της ανθρώπινης συμπεριφοράς. (1)].
Απόλυτη κοινωνική αποδοχή έχουν και οι κλεφταρματολοί του ελλαδικού χώρου στη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα κατά της οθωμανικής εξουσίας και των ντόπιων συνεργατών της, εξάλλου, η κοινωνική ληστεία την περίοδο αυτή ήταν μια εντελώς φυσιολογική έκφραση του κοινωνικού βίου, και μάλιστα δεν ερχόταν σε ρήξη με τις παραδοσιακές ελληνικές κοινωνικές δομές.
Αντιστροφή των εννοιών έχουμε στην εποχή της Βαυαροκρατίας, όπου στιγματίζονται τώρα πια ως ληστές (2) και καταδιώκονται οι κλεφταρματολοί που αντιτάχτηκαν πριν στην οθωμανική εξουσία και τώρα στη δημιουργία ενός κράτους:
- κάτω από ξένη κηδεμονία, οικοδομημένου σε θεσμούς έξω από την ελληνική πραγματικότητα,
- που διατηρούσε τα προνόμια των κοτσαμπάσηδων, άρα άφηνε άλυτο το πρόβλημα της γης,
- που απέκλειε από το στρατό και τη διοίκηση παντελώς τους Έλληνες αντικαθιστώντας τους από Βαυαρούς
- που δημιουργούσε έτσι μια στρατιά ξεριζωμένων πρώην μικροϊδιοκτητών γης εξαναγκάζοντάς τους σε μια περιπλάνηση αρχικά στα βουνά («ιππότες των ορέων») και κατόπιν στις πόλεις προς αναζήτηση καλύτερης μοίρας.
Και είναι ακριβώς η δημιουργία αυτού του κράτους με τα δεκανίκια, του ανάλγητου απέναντι στα τρομακτικά προβλήματα του Έλληνα πολίτη, που πρώτο οριοθετεί τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη «νομιμότητα» και στην «ανταρσία» με παράλογο, εξωπραγματικό τρόπο, εναρμονισμένου όμως απόλυτα με τα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης.
Οι ιδιαίτερες αυτές ιστορικές συγκυρίες στη χώρα μας, αλλά και το πέρασμα από τη φεουδαρχία στον πρώιμο καπιταλισμό που συντελέστηκε σε παγκόσμιο επίπεδο αυτή την εποχή, είχε ως συνέπεια το ξερίζωμα των φτωχών αγροτών από τα χωριά και τη βίαιη εγκατάστασή τους στα αστικά κέντρα. Θα αναγκαστούν, βέβαια, σε μόνιμη εγκατάσταση εκεί, για να ελέγχονται πιο αποτελεσματικά, για να καταστέλλεται κάθε πιθανή «παρεκτροπή» τους, για να υποτάσσονται εύκολα στην αναγκαιότητα μιας σταθερής και κακοπληρωμένης εργασίας και στη - συχνά - μακρά αναμονή γι’ αυτήν.
Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η χωρίς όρια εξαθλίωσή τους.
Η βίαιη και συχνά αναίτια σκληρή αντιμετώπισή τους από την επίσημη πολιτεία δημιούργησε απέχθεια και περιφρόνηση προς κάθε είδους εξουσία, είτε αυτή ήταν ο στρατός είτε η αστυνομία.
Τα αισθήματά τους αυτά αποτυπώθηκαν σε πολλά δίστιχα, τα οποία αποτέλεσαν και την πρώτη ύλη για πολλά μεταγενέστερα τραγούδια:
«…Τούτοι οι μπάτσοι που’ρθαν τώρα
τι γυρεύουν τέτοιαν ώρα;…»
(Ανώνυμου)
« …Φάγαμε ξύλο άθεο, μον’ πως δεν μας σκοτώσαν
και όλους από τέσσερα χρονάκια μας φορτώσαν…»
(«Κουβέντες στη φυλακή», Τούντα).
Οι συλλήψεις και ο εγκλεισμός σε μια φυλακή ήταν η απάντηση της επίσημης πολιτείας στην οποιουδήποτε είδους παρεκτροπή των εξαθλιωμένων.
Από την επαιτεία, τις μικροκλοπές και λεηλασίες - υπαγορευμένες από το σκληρό αγώνα της επιβίωσης - μέχρι και την αντιδικία με τις επίσημες αρχές.
Ενδεικτική η περίπτωση του γνωστού μας:
«Αντιλαλούν οι φυλακές
τ’ Ανάπλι κι ο Νιτσικαλές…».
Πρόκειται για ένα τραγούδι – μοιρολόι για το Μανιάτη Γιώργη Δικαιόπουλο.
Η ιστορία ξεκίνησε από μια λεκτική αντιδικία του Γιώργη με έναν αστυνομικό, ακολούθησε χειροδικία… στοιχειοθετήθηκε η κατηγορία και φυλακίστηκε στην ντάπια του Ιτς Καλέ που λειτουργούσε ως φυλακή.
Η μπέσα που αναπτυσσόταν μεταξύ των κρατουμένων και κύρια η αίσθηση της αδικίας λειτούργησαν αποτελεσματικά βοηθώντας το Γιώργη να αποδράσει. Φυγόδικος και κυνηγημένος συνελήφθη αυτή τη φορά για «εγκλήματα ταξικής φύσης», οδηγήθηκε πάλι στη φυλακή, απέδρασε και πάλι με τη βοήθεια των υπόλοιπων κρατούμενων, για να συλληφθεί και να καρατομηθεί τελικά στις 17-6-1887 στην Καλαμάτα. (3)
Ανιχνεύοντας την οποιασδήποτε μορφής «αποκλίνουσα» ή «ανομική» συμπεριφορά ενός ανθρώπινου συνόλου, οφείλουμε παράλληλα να εξετάζουμε αν πρόκειται για υποκειμενική ενσυνείδητη επιλογή ή αν υπάρχουν βαθύτερα κοινωνικά αίτια που την υποκινούν.
Είναι η επιτακτική ανάγκη για επιβίωση, η οποία - όταν δεν επιτυγχάνεται με νόμιμα μέσα - εξωθεί στην παρανομία, στην κλοπή, στη λεηλασία ή στο έγκλημα ή είναι ο άνθρωπος από τη φύση του απειθάρχητος, ένας πρωτόγονος που ξεσκίζει το κοινωνικό συμβόλαιο και το αντικαθιστά με δικούς του, άγραφους, κανόνες;
Οι ανειδίκευτοι προλετάριοι που μετακινήθηκαν ακούσια στις πόλεις κατά το 19ο αιώνα, στον αγώνα τους για επιβίωση, αναπόδραστα θα είχαν στιγμιαία περάσματα από το χώρο της παρανομίας. Και η επίσημη πολιτεία, αντί για επίλυση των προβλημάτων τους, με το στιγματισμό τους και την εφαρμογή κατασταλτικών μέτρων επιδείνωσε την κατάστασή τους.
Μια κοινωνία η οποία εξοντώνει φυσικά και ηθικά τον απειθάρχητο στις τυπικές κοινωνικές συμβατικότητες και στην υποκρισία του συστήματος, ενώ - από την άλλη πλευρά - σφυρηλατεί δεσμά για τον αδύναμο και το μικρό, αφήνοντας ανενόχλητο το μεγάλο και δυνατό, προκαλεί φαινόμενα έντονης αντίδρασης, τα οποία φτάνουν ως τα όρια της ανταρσίας.
Νταήδες στη Σμύρνη και στην Κων/πολη από τα μέσα του 19ου αιώνα έχοντας βιώσει την κοινωνική αδικία δημιουργούν έναν δικό τους αντικόσμο, όπου ισχύουν οι δικοί τους άγραφοι νόμοι. Αποστολή τους η απονομή δικαιοσύνης απέναντι σε κάθε αδύναμο, τον οποίο και υπερασπίζονται με πάθος και πολλές φορές με κίνδυνο της ζωής τους.
Η επιβλητική τους παρουσία, ο οπλισμός τους, αλλά και ο φόβος αναμέτρησης μαζί τους έχει περάσει σε πολλά δίστιχα και πρώιμα ρεμπέτικα τραγούδια.
«…Ποιος ασίκης, ποιος λεβέντης στο παζάρι περπατεί
με κουμπούρια δυο στη μέση, με γαρύφαλλο στ’ αυτί;
Κανταρτζή – Γιάννης γυρίζει μες στο Φραγκομαχαλά
Οι ζαπτιέδες τόνε βλέπουν, τρέμουνε, δεν του μιλάν…».
«…Είμαι νταής σ’ ούλη τη Σμύρνη ξακουστός
κι απ’ το ζωνάρι μου ποτές δε λείπει η κάμα
κι αν λάχει και κανείς με λοξοδεί,
στον άλλο κόσμο τόνε στέλνω «εν τω άμα.
Είμαι νταής κι άμα χορεύω το χασάπικο,
μπάλο, καρσιλαμά για τσιφτετέλι,
με το γλυκό του Γιοβανάκη το βιολί
ούλη η Σμύρνη να με καμαρώνει θέλει…»
Την εποχή της Αντιβασιλείας και της κυβέρνησης αργότερα του Όθωνα κάνουν την εμφάνισή τους και οι κουτσαβάκηδες στην Αθήνα.
Είναι και αυτοί εσωτερικοί μετανάστες, μερικοί μάλιστα απ’ αυτούς παλιοί αγωνιστές του ’21, οπλοφορούν. Ρίχνονται κι αυτοί στο σκληρό αγώνα της επιβίωσης και μην μπορώντας να ανταποκριθούν, περιφέρονται τον περισσότερο καιρό άσκοπα και προκλητικά.
Η επίσημη πολιτεία αδιαφορεί για την περίπτωσή τους, ενώ ένα μεγάλο μέρος τους θα «αξιοποιηθεί» από τους πολιτικάντηδες της εποχής άλλοτε για την πολιτική καταπίεση των ψηφοφόρων τους και άλλοτε ως σωματοφύλακες ή ακόμα και κομματάρχες.
Με τη δύναμη αυτή που θα αποκτήσουν, η συνοικία του Ψυρρή όπου κυρίως κατοικούσαν θα μεταβληθεί σε πεδίο μάχης, με τον Μπαϊρακτάρη να προσπαθεί με το βούρδουλα και με το δημόσιο εξευτελισμό τους να τους αντιμετωπίσει.
Το λαϊκό τραγούδι εξιστορεί τα πάθη τους:
«Μια ξυλιά με το καμτσίκι
είν’ αιώνιο ρεζιλίκι…»
«…Κι ο Μπαϊρακτάρης ο σκληρός δεν σήκωνε ζορλίκι
έκοβε στους μάγκες το ένα το μανίκι
η μαγκιά τους έφευγε και το νταηλίκι…»
Το 1922, με τη Μικρασιατική καταστροφή, ένα πλήθος ανθρώπων θα εγκατασταθεί κυρίως στο λεκανοπέδιο της Αττικής. Σμυρνιοί και Κωνσταντινουπολίτες θα μεταφέρουν τα ήθη και τα τραγούδια τους και θα συνθέσουν και καινούρια, τα οποία θα διαδοθούν πιο εύκολα βοηθούμενα από την εφεύρεση του γραμμοφώνου και από την ανάπτυξη της ελληνικής δισκογραφίας.
Μια νέα κοινωνία ανθρώπων θα προκύψει, τα ίδια και ίσως πιο σκληρά προβλήματα επιβίωσης θα αντιμετωπίσουν.
Απόρροια των νέων αδιεξόδων, που θα εμφανιστούν, θα είναι και η αύξηση των τεκέδων, συνεπακόλουθα και της χρήσης ευφραντικών ουσιών.
Η επίσημη πολιτεία – ακολουθώντας και πάλι την τακτική του στρουθοκαμηλισμού – θα μιλήσει και πάλι περιφρονητικά για «περιθώριο» και «περιθωριακές» ομάδες ανθρώπων. (4)
Καμιά κοινωνία δεν έχει τόσο συμπαγή χαρακτήρα με δοσμένους κανόνες και αξίες΄ αντίθετα, περιέχει πολλές πληθυσμιακές ομάδες με τις δικές τους αξίες που αντιλαμβάνονται διαφορετικά την «ορθή» συμπεριφορά.
Έτσι, σ’ αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει συναίνεση ή γενικός κανόνας για το τι αποτελεί λάθος ή εκτροπή.
Ο ιστορικός ή ο κοινωνιολόγος μελετά εκείνες τις δραστηριότητες που άλλοι (τα κυρίαρχα στρώματα και οι θεσμοί της κοινωνίας) έχουν κατονομάσει ως εκτρεπόμενες της ορθής συμπεριφοράς.
Επομένως, η έννοια «περιθώριο» και «περιθωριακός» δεν μπορούν να εξεταστούν χωρίς την έννοια ενός Κράτους και των μηχανισμών του, βάσει των οποίων ορίζεται η «ορθή συμπεριφορά» και ταυτόχρονα ελέγχονται οι ατομικές και συλλογικές δραστηριότητες για τη διατήρηση της κοινωνικής τάξης.
Οι κοινωνίες των ελίτ κάθε φορά οριοθετούν αυθαίρετα τα σύνορα ανάμεσα στη «φυσιολογική» και στην «παθολογική» συμπεριφορά απορρίπτοντας ό,τι ξεφεύγει από το «μέσο όρο». Η οποιαδήποτε παραβατικότητα μάλιστα λειτουργεί ως ένα είδος «αποδιοπομπαίου τράγου» που επιτρέπει την ενδυνάμωση ενός κυρίαρχου μοντέλου «φυσιολογικότητας», απόλυτα εναρμονισμένου με τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης.
Υπομνήματα:
(1) Οι Hugo, Balzac και Thomas Hardy παρουσίασαν τους κοινωνικά αδύναμους της εποχής τους με έκδηλη συμπάθεια και κατανόηση, ενώ - για παράδειγμα - ένας σύγχρονος Γιάννης Αγιάννης θα χαρακτηριζόταν όχι μόνο «περιθωριακός», αλλά και σαν ένα επικίνδυνο στοιχείο για την κοινωνική συνοχή, ίσως και τρομοκράτης!
(2) το καθεστώς της αντιβασιλείας επικήρυξε το 1834 ως «ληστές» ακόμα και τον Πλαπούτα και τον Κολοκοτρώνη και αργότερα τους φυλάκισε και τους δίκασε ως εγκληματίες κατά του καθεστώτος…
(3)Το τραγούδι αυτό της φυλακής, όπως και πολλά άλλα θα πάρει την οριστική του μορφή το 1913 από το Μάρκο Βαμβακάρη, έστω και με λαθεμένη αναφορά στους τόπους φυλακής, μια και το Μπούρτζι δεν λειτούργησε ως φυλακή, εκτός από 2 – 3 φορές και αυτές επί τουρκοκρατίας.
Έτσι κι αλλιώς, είχαμε την εποχή του Μάρκου νέες κρατικές φυλακές στο Γεντί – Κουλέ της Θεσσαλονίκης.
(4) Το θέμα της χρήσης «ουσιών» και η σύνδεσή τους με το ρεμπέτικο τραγούδι πρέπει να απασχολήσει χωριστά την έρευνα.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)